Πέμπτη, 28 Απρίλη, 1949

Φύγαμε με καράβι για Προύσα 09.00.

Μουδανιά, 13.00.

Βρύση στ' ακροθαλάσσι
αυλάκι κάτω από ροδιές,
ρόδα στο φως του δειλινού,
καλάμια και φωνές παιδιών.

Το νερό γλυστρά στον ίσκιο,
λάμπει στον ήλιο.
Tρέχει φθορίζει το νερό,
η αγάπη ξαναγυρίζει.

Υφαίνουν όλοι στη χώρα. Ήχοι από αργαλειούς καθώς διαβαίνεις. Λεύκες, ο κάμπος έθαψε πολλούς αντρειωμένους.

Προύσα, 5 πρωί

CANZONE

Μορφή των βυθισμένων Αγιασμάτων μάνα της άγνοιας και της σοφίας
μάνα της μάχης και της ειρήνης
χώρα των ζωντανών,

κοντά σε βρύσες τραγουδιστές
όπου λυθήκαν τα νερά
κοντά στον ήχο του αργαλειού,
κι όπου το χιόνι δεν τελειώνει
κι όταν θλιβόμαστε κι όταν χαιρόμαστε
για τα σπουδαία και για την κολοκύθα,*
βοήθησέ μας.

Πάνω απ' τη φωτεινή κατήφεια της ερήμου
κι ανάμεσα στα έθνη που μας αγαπούν ή μας εχτρεύονται
ή μας παραγνωρίζουν
σε πολιτείες που στράγγισαν μες στα ωραία τειχιά τους
κάτω στους κάμπους των πολεμίων,
στάσου κοντά μας.

Κι ανάμεσα στ' αδέρφια μας
που κλώθουν στις φλέβες τους
το δίκλωνο το αίμα
στον άγριο φόβο της αγάπης
στην τρυφερότητα του μίσους
στην κατηφόρα του σκοταδιού,
βοήθησέ μας.

Δώσε μας έναν ύπνο
με όνειρα σαν το κουπί μας,
σαν εκείνα που έχουμε κεντημένα στο πετσί μας
με πελαγίσια υπομονή
όχι τον κυβιστή τον Εφιάλτη.

*(Δες Ιωνάς Δ΄)

Δευτέρα, 9 Μάη

Αύριο φεύγουμε για Άγκυρα.
Οικειότητα της θάλασσας, του έρωτα, του θανάτου. Η αγάπη ορθή σαν φλόγα. "Ratto, ratto che'l tempo non si perda per poco amor..." (Purgatorio, 18, 103)

Παρασκευή, 13 Μάη. Άγκυρα

Machine infernale de Cocteau.
Ύστερα από τόσα χρόνια, βρήκα το έργο βαρετό, ρηχό και γερασμένο. Δεν μου έδοσε καμιά συγκίνηση, εκτός από τη σκηνή της καταστροφής, που δεν είναι δική του. Την αρπάζεις σα μια σανίδα σωτηρίας και τραβάς προς την παλιά τραγωδία. Δυστυχώς, είναι αναπότρεπτο να πέσεις στην τελευταία σκηνή - τη σκηνή της φραγκοπαναγιάς, την έλεγα, - όπου παρουσιάζεται το φάντασμα της Ιοκάστης.

Εκεί πια τίποτε δεν μπορεί να βοηθήσει.
Άκουσα τον ίδιο να μιλά χτες στη μεγάλη αίθουσα του Πανεπιστημίου. Απίστευτο τι κολακείες σκαρφίστηκε ν' αραδιάσει και πόσο φθηνά κομπλιμέντα. Το ακροατήριο τον σεργιάνιζε.

Ιδου: Η Άγκυρα "sortie comme Minerve de la tête de Jupiter!" (Jupiter=Kemal). Ο Κεμάλ "lumineux, illuminé, illuminant!"

Οι Τούρκοι: "qui pensent avant d' agir, tandis que les Français agissent avant de penser!"
(Πρβλ. Valéry, για τον Mallarmé, νομίζω.) Μιλώντας για τον Gide, ελεητικός τόνος, ανυπόφορα μικρός: "Ποιός ξέρει για ποιές μικρομιζέριες έγραψε την Marche Turque; ας μην το συνεριζόμαστε τα ίδα έκαμε και σ' αυτόν".

Δευτέρα, 16 Μάη

Χτες βραδυ Ram Gopal ινδικοι χοροι. Είχα στο νου μου τον Uday Shankar, μια από τις πιο έντονες εντυπώσεις μου στα χρόνια του Λονδίνου, και πήγα με θερμή συμπάθεια: απογοήτευση. Εκεί που περίμενα τέχνη σαν εκείνη που είχα γνωρίσει τότε, βρήκα μια βιομηχανία παντομίμας, νοθεμένη, βαρετή και επιδεικτική.

Κοντά στη μνήμη του νέου Shankar, τούτος εδώ μου φάνηκε βαρύς, πλαδαρός, άχαρος. Και η μαγεία, ο ιερατικός τόνος της μουσικής, είχαν χαθεί. Γύρισα σπίτι με λύπη. (...)

Σάββατο, 4 Ιουνίου

Δεκαπέντε μέρες τώρα ξανάπιασα το ξεκαθάρισμα και την αντιγραφή του ημερολογίου από το 1925 ως το τέλος του '47. Τώρα είναι ο μόνος τρόπος για να επιβάλω στον εαυτό μου κάποιαν άσκηση.
Εδώ αισθάνομαι τόσο ελεεινά, τόσο χωρίς ανάσα, που το έχω πάρει απόφαση πως μόνο μια μηχανή θα μπορούσε να με κινήσει· την έβαλα μπρος αυτή τη μηχανή τον περασμένο χειμώνα.
Άθλιοι μήνες το ατέλειωτο χιόνι που είχε καταντήσει βραχνάς, ανυπόφοροι πόνοι (ένας μήνας κρεβάτι) και η πιο μεγάλη πίκρα που ένιωσα από δικό μου άνθρωπο.

Έβαλα στο καθαρό καμιά πενηνταριά σελίδες του "38-39"· με κούρασαν περισσότερο παρά αν έγραφα ένα βιβλίο. Δουλειά "δεύτερης ή τρίτης ζώνης".
Όμως και στα περασμένα, σε πολύ ζωντανούς καιρούς, μου έτυχε συχνά να σκεφτώ πως έπρεπε κάποτε ν' αποφασίσω να την κάνω ή να τα κάψω αυτά τα σημειωματάρια.
Δεν αφέθηκα στην άρνηση· δεν μ' αρέσει ν' αποκηρύχνω τον εαυτό μου ή να τον κρύβω· δεν πιστεύω πως με απωθήσεις μπορεί κανείς να φθάσει πουθενά.

Τώρα που αντιγράφω και, μπορώ να προσθέσω, ξαναδιαβάζω για πρώτη φορά, συνέχεια από την αρχή, τις γραμμές αυτές που έγραψα όπως το 'φερναν οι περιστάσεις· σημειώνω ότι δεν πρόκειται για εξομολογήσεις, μήτε για προσπάθεια να υπογραμμίσω τα πιο αξιόλογα. Μπορεί το ημερολόγιο να έχει κάποια συμμετοχή σ' αυτά, όπως και ο εαυτός μου συμμετέχει σε ό,τι ζω.

Αλλά δεν έχει ούτε καν την έφεση προς την πληρότητα. Είναι, το πολύ, τα ίχνη που αφήνει (ο καιρός) καθώς διαβαίνει.
"Τα πατήματα στο χιόνι", για να θυμηθώ τη μουσική εκείνη του Claude-Achille - ίχνη από λίγες στιγμές που είναι πάντα οι πιο σημαντικές, αλλά και οι πιο εύκαιρες - εκείνες που έλαχαν. Έτσι υπάρχουν πολλά και μεγάλα χάσματα.
Τηλέφωνο πρέπει να φύγω δεν προλαβαίνω να συμπληρώσω τη σκέψη μου.

Σημειώσεις
Η χρονιά που επισκέφθηκε ο Γ. Σεφέρης τα πάτρια εδάφη -τα Βουρλά, το μέρος που γεννήθηκε. Άγκυρα=πρ. Τουρκίας Προύσα=πρ. Βιθυνίας τουρκ. Βούρσα Μουδανιά=μετέπειτα, Μούγλα