Θα ξεκινήσουμε στις 23.00 για ΠΑΡΙΣΙ - Καλαί. Δε μένει καιρός ν' αργοπορήσουμε. Η Γαλλία μοιάζει με τη Γαλλία που ήξερα όπως μια σκηνογραφία μοιάζει μ' ένα γνωστό τοπίο. Τι λείπει;
Πήγαμε να πλυθούμε και ν' αφήσουμε τα πράγματα μας σ' ένα δωμάτιο του "Grand Hotel"

δωμάτιο προς την αυλή· έχει και τζάκι· ένα πολύ οικείο μέρος της γης· η πλήξη από παλιές φοιτητικές κάμαρες είναι κολλημένη στα χαρτιά των τοίχων, στις κουρτίνες· ανασαίνω αναπότρεπτα σελίδες του Marcel Proust.

(Μασσαλία) Βγήκαμε. Άνθρωποι πολύ πιο καλοθρεμμένοι απ' τους Ναπολιτάνους. Ανεβήκαμε στη Notre Dame de la Garde με τον οδοντωτό. Άλλο φως· μουντό. Πήγαμε για "bouillabaisse" σ' ένα εστιατόριο που μας σύστησαν. Όταν μπήκαμε, ήμασταν οι μόνοι πελάτες.

Καθώς περιμέναμε την ψαρόσουπα, το εστιατόριο άρχισε να γεμίζει· άντρες, γυναίκες, παιδιά, κι ένα κουτσούβελο καταπληκτικά βαρύ. Όλοι με τη λιχουδιά καρφωμένη στις μασέλες, ρωμαλέες μασέλες. Μας σερβίρισαν τελετουργικά.

Ρώτησα τι ψάρια χρησιμοποιούσαν - "ce sont des poissons propices a la bouillabaisse" είπε ο σερβιτόρος. Ο σκορπιός (το ψάρι) λέγεται και "rascasse" αλλά μ' άρεσε η λέξη "propice" την ώρα εκείνη της ιερουργίας.

Θα είναι πάνω από δέκα χρόνια που δεν είδα τέτοιο πανηγύρι. Οι κνίσες πλήθαιναν, τα χρώματα έλαμπαν, χρώματα από αστακούς, ψάρια, λαχανικά, φλόγες από καμινέτα. Αυτοί οι άνθρωποι καταβρόχθιζαν καταπληκτικές ποσότητες με τα δόντια, τα ρουθούνια, τα μάτια. 'Ενιωσα να φουντώνει ένα τρομαχτικά "crescendo"· η πράξη φαί έπαιρνε την ίδια μανιώδη σημασία που πρέπει να είχε κάποτε για αρχέγονες φυλές η πράξη χορός. Ένιωσα πως λαχάνιαζα. Στο τέλος μου ήρθε η ιδέα πως η έμμονη σκέψη που κινούσε όλους αυτούς τους φαγάδες, καθώς ξεμπέρδευαν τα πιάτα τους, ήταν η σκέψη μιας οριστικής αφομοίωσης, μιας τελειωτικής κατάκτησης, και μιας επικρεμάμενης απειλής - "encore un repas que l' ennemi ne mangera pas" καθώς έλεγαν άλλοτε.

Την ώρα που πλήρωνα ήρθε ο καταστηματάρχης: "Have you enjoyed your lunch?"
Του αποκρίθηκα πως δεν είμαι Αμερικάνος, μήτε Άγγλος, αλλά Μεσόγειος. Στεναχωρημένος που δεν ψυχολόγησε σωστά τον πελάτη, ξαναείπε: "Avez-vous bien mangé, Monsieur?" Είπα ότι πηγαίνουμε στην Αγγλία. Κι αυτός: "Il parait que l' on se serre la ceinture là-bas. On se l' est bien serrée, nous autres aussi..."

Η ευκολία της Γαλλίας μπορεί να σε διαλύσει. Η Αγγλία, δεν ξέρω. Όχι η Ελλάδα, όταν μπορείς να κανονίσεις τις αποστάσεις· αλλά είναι δύσκολο.

κνίσες= μυρωδιές από τα ψησίματα
propices= Ο σερβιτόρος είπε πως η σούπα ετοιμάζεται με τα "προσήκοντα" ψάρια δηλ. σκορπιός, λαβράκι κλπ.