Βαρκαρισα της Χιμαιρας - Περισσοτερα εδω

Λένε για τον Καραγάτση πως είναι "σεξουαλικός συγγραφέας". Η εντύπωση που έχω ειν' άλλη. Πρώτα-πρώτα, το σεξουαλικό στοιχείο δεν είναι το μόνο στις γραφές του Καραγάτση, κι ύστερα το στοιχείο αυτό δεν είναι μονοδιάστατο. Εγώ θα έλεγα πως ο Καραγάτσης είναι, τη λέξη τώρα την εφευρίσκω, δεν ξέρω πως να το πω αλλά τέλος πάντων, ερωτοσαρκικός, με ορισμένα εφόδια φροϋδισμού, με όχι όμως πλήρη γνώση του φροϋδικού κώδικα, όπως λ.χ. στον Ανδρέα Εμπειρίκο, παρεξηγημένον επίσης. Φανερώνει ο Καραγάτσης ισορρόπηση σώματος και αισθήματος. (Ν. Δ. Καρούζος, "Μ. Καραγάτσης", "Επανεκτίμηση του Μ. Καραγάτση", Τετράδια Ευθύνης)

Τη λύτρωση που δεν τη χαρίζει η εξωτερική επιτυχία, τη δίνει ο έρωτας— το άλλο μέσο που διαθέτει ο άνθρωπος για να δοκιμάσει να ικανοποιήσει τον πόθο του για ευδαιμονία; Πολλές φορές έχει σχολιασθεί, και με επικριτική διάθεση, η πάρα πολύ συχνή και επίμονη παρουσία της ερωτικής συνεύρεσης στο έργο του Καραγάτση. Και πραγματικά γίνεται κάποια κατάχρηση του ωμού αυτού θέματος.

Ο αναγνώστης σχηματίζει την εντύπωση ότι ο συγγραφέας που παρ' όλο ότι είναι τόσο κύριος της αφηγηματικής τεχνικής, το προβάλλει συστηματικά, με αισθητή μονοτονία, με μακροσκελείς περιγραφές κι εκεί ακόμα, που δεν το αξιώνει απόλυτα η ανάγκη της πλοκής— κατέχεται από μια έμμονη ιδέα.

Αλλ' ακριβώς το ότι προκαλείται αυτή η αντίδραση είναι μια απόδειξη ότι ο Καραγάτσης, όσο κι αν δεν αγνοεί φυσικά ότι το στοιχείο του σεξουαλισμού πάντα μαγνητίζει δεν το χρησιμοποιεί για σκανδαλοθηρία, για να κερδίσει με εύκολο και φθηνό τρόπο το αναγνωστικό κοινό.
Το μοτίβο της σχέσης των φύλων στα μυθιστορήματα του δεν μεταδίδει ηδυπάθεια— πολύ λιγότερο έξαρση· πιέζει την ψυχή σαν βαριά πλάκα, κι όταν ακόμα ο συγγραφέας ασχολείται με τις παρεκτροπές του.

Συχνά τα πρόσωπα στα διηγήματα του και στα μυθιστορήματα του για να κεντρίσουν την ηδυπάθεια τους την κουρασμένη, αλλά που δεν παραδέχεται την παραίτηση, θα κοιτάξουν από την κλειδαρότρυπα τους εναγκαλισμούς δροσερών κι αθώων ακόμα υπάρξεων. Οι γερασμένοι του ήρωες θα φέρουν μπροστά τους νεαρά ζευγάρια για να παρακολουθήσουν του ερωτικούς εναγκαλισμούς τους. Ο κορεσμός που θα νιώσουν αντανακλαστικά θα επιφέρει το θάνατο τους.

Ζωγραφικο εργο Αλεκος Κοντοπουλος (1904-1975)

Σε μια νουβέλα— "Η Μεγάλη Χίμαιρα" (1936), μια γυναίκα συνευρίσκεται πλάι στο πτώμα του παιδιού της που μόλις πέθανε. Η σκηνή αυτή προκάλεσε σφοδρότατες αγανακτήσεις κι αποτροπιασμό. Υπάρχουν αναγνώστριες που αρνούνται κατηγορηματικά να ξανανοίξουν ένα βιβλίο του Καραγάτση γιατί τον θεωρούν ένα τέρας αναισθησίας κι αναλγησίας που δε ορρωδεί μπροστά σε κανένα εντυπωσιακό εφφέ. Η γνώμη τούτη απορρέει, νομίζω από παρεξήγηση.

Η σκηνή αυτή στην οποία κάθε μελετητής του έργου Καραγάτση πρέπει να σταθεί γιατί είναι τυπική και χαρακτηριστική κι η οποία αναμφισβήτητα αγγίζει τα όρια της ψυχολογικής απιθανότητας και του εκζητημένου, δεν τοποθετήθηκε για να κάνει ο συγγραφέας επίδειξη της τόλμης του, της αποδέσμευσής του από κάθε σεμνοτυφία και του αμοραλισμού του, κι ούτε χωρίς να έχει επίγνωση της φρικαλεότητας της.

Διαμορφώθηκε γιατί ο Καραγάτσης θέλησε μέσω αυτής, να υποβάλει -με παραστατικό τρόπο- ότι ο έρωτας δεν είναι πράξη χαράς, είναι μόνο η σανίδα σωτηρίας στην οποία καταφεύγει ο άνθρωπος για να ξεφύγει από την απόγνωση η οποία θα τον καταλάμβανε αν δεν υπήρχε η ηδονή και επίσης ότι ο έρωτας κι ο θάνατος συνταυτίζονται, οδηγούν στο ίδιο τέρμα