Κρύο· από τότε που ήρθαμε στην Άγκυρα πρώτη φορά όλα τα σπουργίτια,
χωρίς εξαίρεση, χάθηκαν.
Τις νύχτες πέφτουμε πολύ χαμηλότερα από τους είκοσι, υπό. Aπό
το γυρισμό μας απ' την Πόλη: συνέχεια της αντιγραφής ημερολογίων·
ετοίμασα και έστειλα στην Αθήνα συλλογική έκδοση των ποιημάτων
(1924-1946)· έγραψα το γράμμα για την Κίχλη.
Tα δυό τελευταία μου πήραν κάμποσες μέρες. Στις 12 του μηνός ξανάπιασα
τον Καβάφη· αν δεν τον τελειώσω τώρα πρέπει να τα κάψω όλα αυτά
τα χειρόγραφα.
Ο φοβερός πόλεμος που κάνει η πλάση για να μην υπάρξει ο Ποιητής.
Με τα βιβλία που είχε την καλωσύνη να μου φροντίσει ο Ζή, στο
Παρίσι, έλαβα το ημερολόγιο του Stendhal.
Αρχίζει έτσι:
"Milan,
le 28 Germinal de l'an IX. - J' entreprends d' ecrire l' histoire
da ma vie jour par jour. Je ne sais si j' aurais la force de remplir
ce projet, déjà commencé a Paris. Voilà
déjà une faute de français - il y en aura
sûrs beaucoup, par ce que je prends pour principe de ne
pas me gêner et de n' effacer jamais". (εγώ υπογραμμίζω)
Tη συλλογίζομαι αυτή την περικοπή τούτη τη βδομάδα. Πάει καιρός
που άρχισα την τακτοποίηση των προσωπικών μου σημειώσεων, από
το 1925. Σποραδικά πρόπερσι- εντατικά από το γυρισμό μας απ' την
Προύσα ως το τέλος του '49, με την παρένθεση του φθινοπωρινού
ταξιδιού μας στην Πόλη. Έγραφα, πολύ πιο ακατάστατα, κι εγώ "sans
me gêner et sans effacer".
Όμως δεν είχα ποτέ σκοπό να γράψω τη ιστορία της ζωής μου μέρα
με τη μέρα. Μέρα με τη μέρα ζούμε τη ζωή μας "δεν τη γράφουμε"
- τo γράψιμο, ό,τι και να κάνεις είναι μόνο ένα μέρος της ζωής.
Πέρασα περιόδους μεγάλης αμφιβολίας για την αξία που θα μπορούσαν
να έχουν τα έργα μου. Προχώρησα στη ζωή, πολύ μόνος, χωρίς βοήθεια
(αλλά ποιός την έχει;), εκτός από δυο ανθρώπους, άσχετους με τα
γράμματα, και την επιμονή μου. Καθώς κοιτάζω τώρα τα περασμενα,
θα την έλεγα επιμονή νέγρου.
Ως τα '36 ήταν πολύ δύσκολα χρόνια. Δεν ξεχνώ πως ύστερα απ' τη
Στροφή, βρέθηκαν φίλοι που μου έδειξαν και την αγάπη τους και
την προσήλωση τους. Αλλά δεν εννοώ αυτό, εννοώ, όταν λέω βοήθεια,
τον άνθρωπo που βοηθεί στις κρίσιμες στιγμές της αμφιβολίας και
δέχεται όταν είναι ακόμη φρέσκα, τα τολμήματά σου - αυτό μου έλειψε.
Τώρα πια - αυτές τις μέρες έκλεισα τα πενήντα - ξέρω τι είμαι.
Ξέρω ποιοί μπορεί να με παραδεχτούν και ποιοί να με αρνηθούν.
Μ' ενδιαφέρουν οι πρώτοι κι απ' τους δεύτερους οι καλίτεροι μου.
Προσθέτω, χωρίς δισταγμό, πως εύχομαι να φανερωθούν. καλύτεροι,
έστω και αν πρόκειται να με σβύσουν απ' τη μνήμη των ανθρώπων.
Δεν είναι το έργο μου που μ' ενδιαφέρει πριν απ' όλα. Είναι το
έργο χωρίς κτητική αντωνυμία· αυτό πρέπει να ζήσει, έστω και αν
οι προσωπικές μας συνεισφορές πρόκειται ν' αναλωθούν μέσα σ' αυτό.
Έχω απόλυτη συνείδηση ότι δε ζούμε στον καιρό που ο ποιητής μπορεί
να πιστέψει ότι τον περιμένει η φήμη, αλλά στον καιρό της λησμονιάς.
Αυτό δε με κάνει να έχω λιγότερη αφοσίωση στην πίστη μου· έχω
περισσότερη.
Συνάμα, με κάνει να υπομένω με μεγαλύτερη ψυχική γαλήνη τους ανεκδιήγητους
"πνευματικούς" ανθρώπους της Αττικοβοιωτίας. Έτσι όπως έβγαλα
τη
Στροφή, όπως έβγαλα το
Μυθιστόρημα, μολονότι
οι άλλοι θεωρούσαν τα καμώματά μου παλαβά, κάθισα και καταπιάστηκα
σε τούτο το σταμάτημα της Άγκυρας, το ξεκαθάρισμα αυτών των χαρτιών·
μια "μποτίλια στο πέλαγο" ακόμη, ιδιωτική τούτη
τη φορά.
Μπορεί να βοηθήσει κι αυτή, ποιός ξέρει, "θαλασσινούς" σαν κι
εμένα. Kι ένας άλλος λόγος: για να ολοκληρώσω την αποστράτευσή
μου.
Ημερολόγιο Ε΄Μέρες του '45 Εκδόσεις Ίκαρος 1971
(σελ. 153)