 Ζευγος τ. Δημαρχου Ξανθης Ευριπιδη Χασιρτζογλου Στις αρχές του 20ού αιώνα, η οικονομική και πολιτιστική ζωή της Ξάνθης παρουσιάζεται πληθωρική μέσα από τον " Οδηγό της Ελλάδας του 1910" του Ιγγλέση, καθώς και από άλλα στοιχεία που παραθέτει ο Στέφανος Ιωαννίδης στις πέντε ραδιοφωνικές εκπομπές του στο Σταθμό Κομοτηνής, το 1975.
"Η αγορά της παλιάς Ξάνθης - το εμπορικό της τμήμα (γιατί τα καταστήματα ήταν κατάσπαρτα και μέσα στις συνοικίες του Αγίου Βλασίου, Αγίου Γεωργίου, κ.α.) —τα μεγάλα καταστήματα, ξεκινούσαν από το Μπαλούκ Παζάρι —τη σημερινή " πλατεία Αντίκα", μέχρι την κεντρική πλατεία. Από 'κει προς δυσμάς, προς την πλευρά του σημερινού Διοικητηρίου δεν ήταν παρά χωράφια και αγρότοποι, ενώ στα ανατολικά, τότε μόλις δημιουργούνταν η καινούργια συνοικία του Χατζησταύρου".
Ξεφυλλίζοντας συναντάμε στο γράμμα "Α" του καταλόγου επαγγέλματα όπως: Εργοστάσιο Αεριούχων Ποτών, Αλευροπωλεία, Αμαξηλάτες (ταξί της εποχής), Ανθρακέμπορους, Αντιπροσώπους (Εισαγωγών - Εξαγωγών), Αρτοποιΐα, Αρχιτέκτονες και Αρωματοπωλεία, κ.ά.
Η Ξάνθη, όπως έχει προαναφερθεί, στηριζόταν στην καλλιέργεια και στο εμπόριο του καπνού.
Στον κατάλογο συναντάμε επαγγέλματα συναφή με αυτές τις ασχολείες. Επαγγέλματα όπως: Καπνομεσίτες, Ασφαλιστικά Γραφεία, Καπνεμπορικούς Oίκους με έδρα την Ξάνθη ή το εξωτερικό, Γραφεία Εμπορικών Πληροφοριών, Καπνεργάτες και άλλους που ασχολούνται με την καλλιέργεια και την επεξεργασία του καπνού.
Στην Ξάνθη υπήρχαν 200 εμπορικά καταστήματα ( Aποικιακών Eιδών, έμποροι γεννημάτων, δερμάτων, βιβλιοπωλείο, κρεοπωλεία, ζαχαροπλαστεία, κ.ά.).
Καταστήματα ψυχαγωγίας (καφενεία, μαγειρεία (Ωραία Θεσσαλία), σινεμά, θέατρο, κ.ά.). Υπήρχαν, ακόμη, τρεις τράπεζες, έντεκα ιδιώτες τραπεζίτες, εφτά γιατροί, τρεις οδοντίατροι, πέντε φαρμακοποιοί, κ.ά.
Στοιχεία από τον "Επαγγελματικό Οδηγό του 1910", "Επαγγέλματα και Επαγγελματίες της Ξάνθης" (ανάτυπο από τα "Θρακικά Χρονικά", τεύχος 32, 1975-76, Ξάνθη, Στέφανος Ιωαννίδης).
Η Ομοσπονδία Επαγγελματιών, Βιοτεχνών και Εμπόρων Ξάνθης, σε συνεργασία με την Ακαδημία Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης και με την επιμέλεια του Ιστορικού Τέχνης, Γιάννη Δαδαλιάρη, ξεκινά μια καταγραφή και σταδιακή παρουσίαση των επαγγελμάτων και των επαγγελματιών της Ξάνθης των αρχών του 20ού αιώνα. 
Το παζαρι της Ξανθης Kάθε Σάββατο πήγαιναν η Ξένια με την Εριφύλη στο παζάρι, της περιοχής του Αγίου Γεωργίου -το Μπαλούκ Mπαζάρ- κατηφορίζοντας -με χαιρετούρες δεξιά ζερβά της Εριφύλης σε όσες γειτόνισσες ή γείτονες συναντούσε- απ' το Ντερέ που μένανε, προς το κέντρο για να ψωνίσουν όλα τα χρειαζούμενα. Είχσν και το ζεμπίλι όπου η Εριφύλη θα έβαζε όλες τις προμήθειες: Λάδι, σαπούνια, κρεμμύδια, πατάτες, σπανάκι, τυρί, φρούτα.
Νωρίς-νωρίς, ξεκινούσαν - σαν ήταν να φτιάξει πίττα για ν' αγοράσει τα χόρτα: Σπανάκι, ζοχούς, παπαρούνες, λάπαθα, γαλατσίδες. Μάραθο, δυόσμο, μυρώνια, καυκαλήθρες, μαϊντανό, κρεμμυδάκια φρέσκα, λίγο πράσο. Αγόραζε και μπαχάρια , που κοπανούσε στο τουμπέκι να γίνουν λεπτή σκόνη, να βάζει στα φαγητά να παίρνουν γεύση.
Ξανθη στους προποδες της Ροδοπης - Γενικη αποψη Στο Μπιτ παζάρ που γινόταν στο κέντρο της πόλης - δίπλα στη κεντρική πλατεία με το Ρολόι πήγαιναν σπανιότερα - περισσότερο για βόλτα, παρά για ν' αγοράσουν κάτι για το σπίτι - απλά να χαζέψουν τα σκεύη και τις αντίκες που πουλούσαν εκεί.
Συνήθως αυτά τα πράγματα τα αγόραζε ο Δημήτρης και αργότερα ο Πρόδρομος που είχε μανία με τις αντίκες και όλα τα παλιά...
Σαν γύριζαν, άφηναν τα ψώνια στο τραπέζι της κουζίνας κι αμέσως η Εριφύλη έπιανε ν' ανοίξει το φύλλο: Καθόταν στο σκαμνάκι μπροστά στο σοφρά που είχαν ειδικά για τις πίττες, ανασκουμπωμένη. Έπιανε το μακρύ σαν βέργα πλαστήρι απ' τις δυο άκρες του και το κυλούσε επιδέξια πάνω στη μπάλα του ζυμαριού πασπαλισμένη με το κόσκινο αλεύρι, πλαταίνοντας τη έτσι σιγά-σιγά, ώσπου να γίνει λεπτή σαν τσιγαρόχαρτο.
Έτσι έκανε για κάθε μπάλα - όσες χρειάζονταν για τα φύλλα. προδημοσίευση Παλιά Χρόνια Λ. Σ. Α
Μετά τα λάδωνε - ξεχωριστά κάθε φύλλο, τα άπλωνε στο στρογγυλό, μεγάλο ταψί μοιράζοντας τα σε δυο στρώσεις, όπου ανάμεσα έβαζε το σπανάκι ή τα χόρτα, αγορασμένα νωρίτερα στο Μπαλούκ. |
Από μικρή μου άρεσε το καρναβάλι της Ξάνθης - ντυμένη βασίλισσα χόρευα με τον κόσμο στους δρόμους
Στέφανος Ιωαννίδης Πρωτομάστορας του Θρακικού λόγου
