Γ ύρω απ' το σιντριβάνι της κεντρικής πλατείας με το ρολόι, ξεκινούσαν δρόμοι γεμάτοι καφενεία, καταστήματα νεωτερισμών και προς το Μπιτ Παζάρ που γινόταν κάθε Σάββατο, ήταν τα χάνια όπου μένανε φτωχοί Τούρκοι. Κάθε χάνι είχε πολλά μικρά δωμάτια με τη δική του πόρτα στην κοινόχρηστη αυλή, το ένα δίπλα στο άλλο — στη σειρά. Έξω από την πόρτα έβγαζαν το μαγκάλι όπου μαγείρευαν, κουκουλωμένοι με τα ενδύματα — σκούφους και γάντια σαν ήταν χειμώνας.

Πολλοί απ' αυτούς ήταν και παλιατζήδες. Πουλούσαν παλιά πράγματα — κιλίμια, λάμπες με φυτίλι, πίνακες με σκούρα παλλαϊκά χρώματα, παλιές λιθογραφίες. Τα μαγαζιά τους ήταν πάντα ανοιχτά, αλλά τα Σάββατα, πήγαιναν και πιο κάτω, εκεί που γινόταν το Mπίτ Παζάρ, κι έστηναν το εμπόρευμα σε πάγκους — αυτοσχέδιες βιτρίνες.

Σ' αυτό το παζάρι —το Μπιτ Παζάρ που γινόταν στο κέντρο της πόλης κοντά στη κεντρική πλατεία με το Ρολόι, η Εριφύλη με την Ξενούλα πήγαιναν σπανιότερα — περισσότερο για βόλτα παρά για ν' αγοράσουν κάτι για το σπίτι ή για 'κείνες, ή απλά για να χαζέψουν τα σκεύη και τις αντίκες. Όπως επίσης πήγαιναν κατά 'κεί, σαν ήταν ν' αγοράσουν κάτι που χρειάζονταν από τα γύρωψ ψιλικατζίδικα, μυροπωλεία που πουλούσαν και καλλυντικά.

Η Εριφύλη ψώνιζε τα βδομαδιάτικα χρειαζούμενα, πάντα από το Μπαλούκ. Καμιά φορά -σπανίως όμως- κατευθύνονταν προς στο κέντρο, για τη μεγάλη αγορά, τη Δημοτική, όπου πουλούσαν μεταξύ άλλων, ψάρια και κρέατα.
"Ο μπαμπάς μου συνήθως ψώνιζε από 'κει. Πιο πολύ, οι άνδρες πήγαιναν στη Δημοτική - έφερναν το κρέας, τα κυνήγια, τα σφαχτά, τα ψάρια, στο σπίτι, για το μαγείρεμα... Όλα από 'κει τα κουβαλούσε ο μπαμπάς, σαν γύριζε το μεσημέρι" της λέει η Ξένια... "
Η μάνα μου ποτέ δεν κατέβαινε σ' αυτή την αγορά. Το πιο πολύ που πήγαινε, ήταν ίσαμε το «Μπαλούκ» για ν' αγοράσει ντοματάκια και κράνα - σα σκόπευε να κάνει γλυκό του κουταλιού. Η γιαγιά μου πήγαινε συχνότερα και πάντα με έπαιρνε μαζί της στο "Μπαλούκ..."

Οι Τούρκοι ήταν πολλοί στη Θράκη. Βέβαια μένανε σε άλλο μαχαλά, γύρω απ' την οδό Κομοτηνής - δυτικά της παλιάς πόλης. Τους βλέπανε με τις ντόπιες φορεσιές τους -κάτι κελεμπίες μακριές σαν ράσα- με τα μαύρα τους φέσια.
Οι Τουρκάλες πάλι, περνούσαν με σκυφτό βλέμμα, πάντα με μαύρες μαντίλες -άσπρες, οι νεώτερες- που δίπλωναν χαμηλά στο μέτωπο.

"Πολλές Τουρκάλες τα παλιά χρόνια, βάζανε και βέλο - ένα μαντήλι σαν φερετζές που κάλυπτε το πρόσωπο κάτω απ' τα μάτια. Και κρατούσαν πάντα ομπρέλες σαν ήταν καλοκαίρι!"
"Προσέχουν πολύ το δέρμα τους. Λένε πως χειρότερος εχθρός για το δέρμα απ' τον ήλιο δεν υπάρχει!..." έλεγε η Ξένια στη Φωτεινή

(συνεχίζεται)